Adil bir lig için gerçekten VAR mısınız?

Adil bir lig için sahiden VAR mısınız?

KENAN BAŞARAN

Yalnızca son haftaya bakalım: Erol Bulut da, Fatih Terim de, Sergen Yalçın da hakemlerden şikâyetçi oldu. Terim ve Yalçın, maçlarını kazansalar da hakemleri beğenmedi. Hakemden şikâyet dediğimiz, esasen büyük ölçüde görüntü yardımcı hakem denilen VAR’dan şikâyet demek.

VAR devreye girdiğinde de futbolumuzda adaletin sağlanamayacağını savundum. Zira probleme daima şuurlu olarak yanlış yerden bakılıyor.

Türkiye futbolunda kimse sistemi samimi bir formda sorgulamıyor. Kimse buna yanaşmıyor. Tüm sistem eleştirisi, ya bir yönetici yahut bir hakem üzerinden masaya yatırılıyor.

Güya TFF Lideri değişse, adalet gelecek.
Güya MHK Lideri değişse, adalet gelecek
Güya X hakem düdüğünü duvara assa, adalet gelecek.
Hayır, gelmeyecek!

Bu ülkede futbolun akışının değişmesinde değerli rolü olan Şenes Erzik çok mu rahat başkanlık yaptı. Kongrelerde ne hengame dövüşler oldu. Tabiri caizse karakolluk olundu. Sonrasında gelen Haluk Ulusoy’un adaleti sağladığını söyleyebilecek bir kişi var mı?

Kısa bir devir başkanlık yapan ancak ömrü vefa etmeyen Hasan Doğan’dan herkes iyi kelam eder. Lakin, birkaç yıl o koltukta oturabilseydi sanki sonu ne olurdu? Mahmut Özgener, Mehmet Ali Aydınlar, Yıldırım Demirören? Bu isimlerin futbolda adaleti sağladığı konusunda emin miyiz? Hayır, değiliz elbette. Geldik Nihat Özdemir’e… Kendisi bile adil bir futbol ortamı kurduğunu tez edemez.

MHK… TFF idaresince belirlenen bir heyetin ‘hür irade’si diye bir şeyi olabilir mi, olamaz. Serdar Tatlı, MHK Lideri olduğunda, peşinen başarısız olacağını söyledim. Zira bu konu onun şahsıyla ilgili değil. Bozuk düzenle ilgili. Adalet, şahısların tek başına iyi niyet gayretleriyle sağlanamaz. Adalet, kurumsal bir kavramdır. Bağımsız denetleme sistemlerinin olmadığı bir yapıdan, adil bir idare çıkmaz.

Bunu herkes bildiği halde kimse konuşmuyor. Ben şu yazıyı yazarken bile yoruluyorum. Herkesin bildiğini herkese yazmanın anlamsızlığı içinde kayboluyorum.

-Yahu bu yazdıklarımı bilmiyorlar mı?
-Biliyorlar.
-E, niçin gereğini yapmıyorlar?
-Çünkü bunun için bağımsız bir iradeleri yok. Futbolun kurum ve kuruluşları, demokratik halde oluşmuyor ve özerk de davranamıyor.

İşte, kendimle iç sohbetim bu halde.

Türkiye futbolu, kurumsal bir biçimde yönetilmiyor. Siyasal bir nüfuza sahip olduklarını argüman eden farklı farklı lobilerce kendilerine çekiştirilerek yönetilmeye çalışılan bir yapı var. Misal, MHK Lideri’nin hiçbir resmi vazifesi olmayan bir yorumcu tarafından seçildiği öne sürülüyor. Günlerce yazılıp çiziliyor. Fakat resmi olarak buna, “Ne münasebet” denilerek, tek satırlık bir yalanlama bile yapılmıyor.

Bu bozuk tertipten adalet çıkmaz:

1-Futbolun işvereni TFF idaresi, yıllardır tek adaylı seçimlerle oluşuyor.
2-TFF Liderleri, idare listelerini kendi iradeleriyle oluşturamıyor. Etkin siyasete atılan yönetici, idarede devam edebiliyor.
3-TFF, yasal olarak futbolun tek karar alıcı kurumu olduğu halde, tüm kritik sıkıntılarda topu istekli olarak bakanlıklara atıyor.
4-Tahkim Heyeti, MHK, PFDK, UÇK vs… Heyetler bağımsız değil. Hepsi TFF idaresinin güdümünde.
5-Temsilciler ve gözlemciler başka bir eza. Kimlerin, hangi saiklerle bu misyonları aldığı meçhul.

Futbolun zirve idaresi bu formdayken, buna bir de batak haldeki kulüplerin mali olarak devlet kurumlarına bağımlı olmasını eklerseniz; buradan adil bir ortam yaratamazsanız. İşin özü, idari ve mali açıdan kendini devlet kurumlarına teslim etmiş futbol kulüplerinin, ‘adalet’ diye bir şey talep etmesi fiiliyatta anlamsız kalıyor. Amiyane tabirle; “Parayı veren düdüğü çalar”! Bu kadar kolay…

TFF kongreleri, çok sayıda farklı fikirlere ve projelere sahip bireylerin müsabakasına imkan vermedikçe, kulüpler kendi özkaynaklarına dayanmadıkça adil bir futbol için kaideler oluşmaz. Evvel bu minimum müşterekte buluşmamız gerek.
Akabinde futbola dair karar alıcı tüm yapıların bağımsız biçimde oluşmasını sağlayacak demokratik işleyin kurulmalı. Örneğin ne MHK Lideri ne Tahkim Heyeti Lideri’nin koltuğu TFF Lideri’nin iki dudağı ortasında olmayacak. Fakat tüm yapının, spor hukukuna nazaran çalıştığını denetim edecek güçlü kontrol üniteleri de tesis edilmeli.

Öbür yanda devletin de idari ve mali açıdan ayağını toptan çekmesi lazım. Sistemin kendi yağında kavrulmasına müsade edilmeli. Bir ‘kurtarıcı’ üzere durum alıp daima topa girmemeli. Futbolun özerkliği kâğıt üzerinde değil, fiilen sağlanmalıdır.

Bu temel adımlar atılmadıkça, VAR sistemiyle futbolumuza adalet falan gelmez. İnsanları kandırmayalım. Bu yapı bu formuyla sürdükçe varacağımız noktayı size söyleyeyim:

Tüm saha tabanları sensörlerle kaplanacak.
Tribünlere binlerce üç boyutlu kamera yerleştirilecek.
Futbol topları ve futbolcu formaları çipli olacak.
VAR odası da büsbütün yapay zekâ tarafından yönetilecek.
Yani kararları insan vermeyecek.

-Peki bu türlü olursa adalet sağlanacak mı? Yok, maalesef!
-Haydaaa!!! Neden?
-Çünkü bu sefer de bu yapay zekâ sistemlerini yazan yazılımcılardan kuşku edeceğiz!

Her şey bir yana, bu topraklarda insanın beşere itimadı sağlanmadıkça, yanlışlıkların istemsizce; bir yanılgı sonucu oluştuğuna inanmadıkça adil bir futbol ortamı oluşmaz!

Ve dahası… Tüm bu yazdıklarım yalnızca futbol için geçerli değil. Hayatın her alanı için kelam konusu…

Hasılı, hâkimin neyse hakemin de odur…