Amerikan futbolunun ve dünya sporlarının en büyük final tertibi Üstün Bowl’da Kansas City Chiefs ile San Francisco 49ers, Türkiye saatine nazaran, önümüzdeki pazarı pazartesiye bağayan gece 02.30’da , Miami’deki 65.326 kişilik kapasiteye sahip Hard Rock Stadyumu’nda, NFL (ABD Ulusal Futbol Ligi) şampiyonluğu için karşı karşıya gelecek.
Hazırlayan: Bertan Erman
Pekala, NFL’in olağan döneminde dikkat çeken neler oldu? Kansas City Chiefs ve San Francisco 49ers, Harika Bowl biletlerini nasıl kaptı? İşte, NFL’de 2019 döneminde öne çıkanlar…
ANDREW LUCK'TAN ERKEN VEDA
100. yılını kutlayan NFL’de, Amerikan Futbol Konferansı için savlı bir grup olarak gösterilen Indianapolis Colts’ta, geçen dönemin en iyi geri dönüşünü yapan oyuncu seçilen oyun kurucu Andrew Luck, 29 yaşında emeklilik kararı aldı. “Asla kolay bir karar değildi. Dürüst olmak gerekirse, hayatımın en güç kararıydı. Lakin, kendim için hakikat bir karar aldım. Son 4 yılım, durmak bilmeyen sakatlık-ağrılar-rehabilitasyon döngüsü içinde geçti. Hem dönem içinde, hem de dönem sonrasında, bu döngü içinde sıkışıp kaldım. Bu yol, daha fazla oynayamayacağımı gösteriyordu.” diyen Luck’ın akabinde Colts, dönemi 7 galibiyet ve 9 yenilgiyle tamamlayarak 10. sırada kaldı ve Play-off’a çıkamadı.
EN KIYMETLI OYUNCU: RUSSELL WILSON
Seattle Seahawks ile daha evvel 2 defa Harika Bowl oynamış ve 1 şampiyonluk yaşamış yıldız oyun kurucu Russell Wilson, Lacivert Yeşilliler ile 140 milyon karşılığında 4 yıllık yeni bir kontrat imzaladı. Bu mukavele, Wilson’ı NFL’in en kıymetli oyuncusu yaptı. Yıldız oyun kurucu, yeni muahedesi sonrasında birinci olarak, Anneler Günü’nde aldığı lüks konutu annesine armağan etti.
SÖNÜK GEÇEN AÇILIŞ MAÇI
NFL’de 100. dönem, ligin en eski kadroları Green Bay Packers ile Chicago Bears ortasında, Chicago’daki Soldier Field’da oynanan müsabakayla başladı. Skor bakımından kıt geçen uğraş, Packers’ın 10- 3’lük galibiyetiyle sonuçlandı.
ANTONIO BROWN SKANDALI
Dönem öncesinde Pittsburgh Steelers’tan Oakland Raiders’a transfer olan yıldız wide receiver Antonio Brown, olağan dönem başlamadan grupla meseleler yaşamaya başladı. Raiders’tan ayrıldığı haberini alırken çılgınlar üzere sevindiği görüntüsü büyük reaksiyon toplayan AB, ortadan 1 gün geçmeden New England Patriots’ın takımına katıldı. Massachusetts grubu ile Miami Dolphins karşısında tesirli bir oyun ortaya koyan 31 yaşındaki wide receiverın kısa mühlet sonra, tecavüz ve daha birçok nahoş skandalı ortaya çıktı. Sonucunda New England Patriots ile Antonio Brown’ın yolları ayrıldı.
TENNESSE’DE BİR PERİ MASALI
NFL’de dönemin dikkat çeken gruplarından biri, Amerikan Futbol Konferansı Güney Grubu’ndan Tennessee Titans idi. Olağan dönemin birinci 6 haftasında Marcus Mariota’nın oyun kuruculuğunda 2 gaibiyet ve 4 yenilgi alan Titans, 6. haftada oynanan Denver Broncos maçında kenara çekildi ve yerine Ryan Tannehill girdi. Geçmişte Miami Dolphins’te büyük hayal kırıklıkları yaratan ve Titans’ın da yedek hedefli aldığı oyun kurucu Tannehill, gösterdiği performansla bir anda Nashville takımının çehresini değiştirdi. AFC Güney Grubu’nda Indianapolis Colts ve Houston Texans’ın gölgesinde kalan, hatta bazen Jacksonville Jaguars’ın da gerisine düşen Tennessee, Tannehill’ın oyun kuruculuğunda 7 galibiyet ve 3 yenilgi aldı. Son haftada Houston Texans’ı 35-14 mağlup eden Titans, Amerikan Futbol Konferansı’nı 6. sırada tamamlayıp Play-off’a kalan son grup oldu. Wild Card maçında, deneyimli New England Patriots’ı kıran kırana geçen maçta 20-13, division maçında, Muhteşem Bowl için en büyük favorilerden Baltimore Ravens’ı deplasmanda 28-15 yenen Tennessee Titans, tabir yerindeyse bir peri masalı yaşadı. Lakin bu masal, konferans şampiyonluk maçında, Kansas City Chiefs’e 35-24 kaybederek son buldu.
HAYAL KIRIKLIĞI: CLEVELAND BROWNS
2 dönem evvel NFL’de hiç galibiyet alamayan, Lakin oyun kurucu Baker Mayfield ve öteki genç yeteneklerin yanı sıra, yıldız wide receiver Jarvis Landry ile kıpırdanmaya başlayan Cleveland Browns’ın yıllar sonra Play-off’a kalınacağı düşünülüyordu. Bu durum, New York Giants’ın yıldız ismi ve Jarvis Landry’nin de Louisiana State Üniversitesi’nden grup arkadaşı olan Odell Beckham Jr.’ın da takıma katılmasıyla iyice güçlendi. Ama ne Baker Mayfield, çaylak döneminin üstüne çıkabildi, ne de öbür oyuncular bekleneni verebildi. Olağan dönemde 6 galibiyet ve 10 yenilgi alan Browns, bir kere daha Play-off’a kalamadı.
KASKIYLA BAŞINA VURDU
NFL’de dönemin en tatsız maçı, AFC Kuzey Grubu’ndaki ezeli rakipler Cleveland Browns ile Pittsburgh Steelers ortasında oynandı. Cleveland,’daki First Energy Stadyumu’nda, 21-7 Browns’In kazandığı maçın bitimine 8 saniye kala, Pittsburgh Steelers oyun kurucusu, sacklenmemek ve grubuna aralık kaybettirmemek için topu kısa müddette running back oynayan Trey Edmunds’a verdi. Pastan kısa bir mühlet sonra sack için fırlayan Browns defansif endi Myles Garrett, suratını alamayarak Rudolph’a müdahalede bulundu. Ardından Mason Rudolph, yerdeyken Garrett’a gerekişiz yere sert bir müdahalede bulundu daha sonra ikili ortasındaki fizikî şiddet iyice arttı. Yere düşen Mason Rudolph ile Myles Garrett ortasında oyun dışı bir fizikî müdahale yaşandı. Garrett, bu müdahale sonrasında Mason Rudolph’un kaskını çıkardı ve genç oyun kurucuya kaskla başına vurdu. Bu vaka sonrasında maçtan diskalifiye edilen Garrett’ın Ohio takımıyla olan bağlantısı kesildi.
BİR EFSANE DOĞUYOR: LAMAR JACKSON
NFL’de bu döneme en büyük damgayı, Baltimore Ravens ile mesleğinde ikinci dönemini geride bırakan oyun kurucu Lamar Jackson vurdu. 23 yaşındaki Jackson, geliştirdiği paslarının yanı sıra, başarılı olduğu koşu oyunlarıyla da dikkat çekti. O denli ki, olağan dönemde 1206 yard koşu uzaklığıyla, Atlanta Falcons ve Philadelphia Eagles’ın efsane ismi Michael Vick’i geride bırakarak, bir dönemde en çok koşu aralığı kaydeden oyun kurucu oldu. Olağan dönemde 401’de 265 pas isabeti, 3127 yard pas aralığı ve 36 touchdown pası, 176 koşu oyununda 7 koşu touchdownı ile oynayan Lamar Jackson, dönemin en bedelli oyuncusu (MVP) seçildi.
NFL’in 2019 döneminde öne çıkanlar bu formdaydı. Pekala, NFL’in finaline; Harika Bowl’a kalan gruplar, buraya nasıl geldiler? İşte karşılığı…
KANSAS CITY CHIEFS (AFC ŞAMPİYONU)
2019 dönemi öncesinbol Konferansı’nın (AFC) favori gruplarından bir olarak gösterilen Kansas City Chiefs, olağan dönemde bunu kanıtlayacak maçlar çıkardı. Döneme üst üste 4 galibiyetle başlayan Chiefs, ardından Indianapolis Colts ve Houston Texans’a mağlup oldu. 7 hafta, Missouri takımı için kritik bir sakatlığde, Amerikan Futın yaşandığı hafta oldu. Chiefs, konferansın Batı Grubu’ndaki rakiplerinden Denver Broncos’u deplasmanda yenmelerine rağmen, yıldız oyun kurucusu Patrick Mahomes’u diz sakatlığından ötürü kaybetti. 5. hafta ile 10. hafta içlerinde 6 maçta 4 hezimet alan Kansas City için toparlanma süreci, Patrick Mahomes’un geri dönüşüyle oldu ve kalan 6 maçından da galibiyetle ayrılarak olağan dönemi 12 galibiyet ve 4 yenilgiyle tamamladı.
Play-off’a 2. sıradan giren Chiefs, olağan dönemde 31-24 yenildiği Houston Texans’ı, AFC Division maçında bir sefer daha Arrowhead Stadı’nda konuk etti. Birinci 19 dakikada 24-0 geriye düşen Missouri grubu, Patrick Mahomes’un devreye girmesiyle üzerindeki meyyit toprağı attı. İkinci çeyreğin son 10 dakikasından kısa bir müddette 4 touchdown ve 4 ekstra gol bulan Kansas City Chiefs, devre ortasında soyunma odasına 28-24’lük üstünlükle gitti. İkinci yarım saatlik kısımda farka koşan Chiefs, gayretten 51-31 galip ayrıldı.
Chiefs’in AFC şampiyonluk maçındaki rakibi, Wild Card’da 53. Harika Bowl’un şampiyonu New England Patriots’ı, division maçında şampiyonluğun bir numaralı favorisi Baltimore Ravens’ı deplasmanda mağlup etmeyi başaran Tennessee Titans oldu. Arrowhead Stadyumu’ndaki bu müsabakaya da Titans iyi başladı. Chiefs, 17-7 geride olmasına rağmen tekrar Patrick Mahomes’un önderliğinde toparlandı. Mahomes, ikinci çeyreğin bitimine 11 saniye kala yaptığı koşu touchdownıyla kadrosunu öne geçirdi. İkinci yarıda daha dominant bir oyun ortaya koyan Kansas City Chiefs, Tennessee Titans’ı 35-24 mağlup etti ve Amerikan Futbol Konferansı şampiyonu olarak Muhteşem Bowl’a kaldı.
50 yıl sonra birinci kere Harika Bowl’a kalan Chiefs, toplamda üçüncü sefer bu büyük tertipte yer alacak. Daha evvel 1967’deki birinci Harika Bowl’da Green Bay Packers’a kaybeden Chiefs, 1970’te düzenlenen 4. Muhteşem Bowl’da şampiyon olmuştu. Artık Chiefs, yarım asır sonra, Miami’de ikinci kere Vince Lombardi Kupası’nı müzesine götürmek için uğraş edecek.
CHIEFS'TE ÖNE ÇIKAN İSİMLER
Hamle: Patrick Mahomes (Oyun kurucu)
2018 döneminin en iyi atakçısı ve en kıymetli oyuncusu seçilen Patrick Mahomes’tan beklentiler, bu dönem daha da artmıştı. Geçen yıl New England Patriots’a konferans şampiyonluk maçı kaybeden Chiefs’in bu dönem daha iyi yerlere gelmesi de, tekrar onun ellerindeydi. Andy Reid üzere yenilikçi bir başantrenörün öğrencisi olmanın avantajlarını da gören Mahomes, dönem ortasında yaşadığı diz sakatlığı nedeniyle 2 maç kaçırdı. Olağan dönemde 484’te 319 pas isabeti, 4031 yard pas uzaklığı, 26 touchdown pası, 5 interception pas, 43 koşu oyununda 218 yard ara ve 2 koşu touchdownıyla oynayan, rakip sacklerden inanılmaz halde kaçan ve birbirinden güç pasları isabetli bir halde atmayı başaran 24 yaşındaki oyun kurucu için NFL’in Stephen Curry’si desek palavra olmaz. Mahomes, Houston Texans’a karşı 35’te 23 pas isabeti, 321 yard pas aralığı, 5 touchdown pası, 4 koşu oyununda 56 yard uzaklık; Tennessee Titans’a karşı 35’te 23 pas isabeti, 294 yard pas uzaklığı, 3 touchdown pası, 8 koşu oyununda 53 yard uzaklık ve 1 koşu touchdownı ile oynayarak, bu galibiyetlerde başrolde oldu.
Savunma: Tyrann Mathieu (Safety)
2019 dönemi öncesinde Houston Texans’tan transfer edilen yıldız safety Tyrann Mathieu, olağan dönemde tesirli defans performansları ortaya koydu. Olağan dönemde oynanan 16 maçın hepsinde birinci 11 başlayan Bal Porsuğu lakaplı safety, 63’ü solo, toplam 75 tackle, 12 pas defansı, 4 pas çalma (interception) ve 2 sack ile gayret etti.) Mathieu, Harika Bowl öncesine kadar toplam 14 interception pas atan San Francisco 49ers oyun kurucusu Jimmy Garoppolo için pas oyunlarında en büyük tehditlerden biri olacak.
SAN FRANCISCO 49ERS (NFC ŞAMPİYONU)
Dönem öncesinde geçen yıl Harika Bowl’a kalan Los Angeles Rams ve güçlü oyunculara sahip Seattle Seahawks’ın yanında, NFC (Ulusal Futbol Konferansı) Batı Grubu’ndan kimsenin düşünmediği San Francisco 49ers, marş protestosu sonrasında Colin Kaepernick ile yollarını ayırdı ve uzun müddettir oyun kurucu ezası çekti. 2 dönem evvel, devir ortasında New England Patriots’ın yedek oyun kurucusu Jimmy Garoppolo’yu takımına katan Niners, birinci döneminde gruba adaptasyon, ikinci döneminde sakatlık sorunu nedeniyle, Kaliforniya grubunun bir türlü yapmak istediklerini gerçekleştirememişti. Lakin Niners, bu dönem sağlıklı Jimmy Garoppolo’nun potansiyelinden ve Başantrenör Kyle Shanahan’in oyun zekasından yararlanıp, herkesin korktuğu bir ekip kimliğine kavuştu.
Olağan dönemi New Orleans Saints ve Green Bay Packers ile birlikte 13 galibiyet ve 3 yenilgi ile tamamlayıp ortalarındaki averaj sonucunda NFC önderi olan San Francisco 49ers, Wild Card maçında Saints’i yenerek sürprize imza atan Minnesota Vikings ile division maçında karşılaştı. Levi’s Stadyumu’nda konuk ettiği Vikings’i 27-10 ile geçen Kaliforniya grubu, NFC Şampiyonluk maçında Green Bay Packers ile Muhteşem Bowl’a çıkmak için gayret etti. Koşucularından Raheem Mostert’ın 4 koşu touchdownıyla Packers karşısında hakimiyet kuran Niners, 37-20’lik galibiyetle Ulusal Futbol Konferansı şampiyonu oldu.
Daha evvel 5 sefer Muhteşem Bowl zaferi yaşayan, bilhassa 1980’lerde tanınan olan San Francisco 49ers, son olarak 2013 yılında, 47. Muhteşem Bowl’da Baltimore Ravens’a kupayı kaptırmıştı. Bilhassa etkileyici savunmasına güvenen 49ers, 6. sefer NFL’in şampiyonu olmak istiyor.
49ERS’TA ÖNE ÇIKAN OYUNCULAR
Atak: George Kittle (Tight End)
Her ne kadar oyun kurucu Jimmy Garoppolo, konumu gereği dikkat çekse de, San Francisco 49ers’ın en tesirli atakçısı George Kittle oldu. 26 yaşındaki yıldız tight end, NFL’deki üçüncü dönemini geride bırakırken, olağan dönemde 14 maça çıktı. Kendisine atılan 107 pasın 85’ini yakalayan Kittle, 1053 yard ilerleme kaydederken, yakaladığı 5 pası touchdownla sonuçlandırdı. Kittle’ın en değerli atağı, tahminen de grubunun bu noktaya gelmesindeki en büyük faktör olan NFC liderliğini, deplasmanda Saints ile oynanan maçın bitimine 28 saniye kala yaptığı pas yakalama sonrasındaki koşuyla getirdi. Başarılı tight end, kuvvetli fiziğini iyi kullanarak rakip savunmacıların endişeli rüyası…
2019 NFL Draftı’nın 1. tıp 2. sırasından seçilen Nick Bosa, çaylak dönemi için inanılmaz işler çıkardı. Atak çizgilerinin durduramadığı 22 yaşındaki Bosa, olağan dönemde çıktığı 16 maçta 32’si solo olmak üzere, toplam 47 tackleda 16 kere rakip hamlesi gerilettirdi. 9 kere oyun kurucu sackleyen Bosa, 2 fumble recover, 1 top düşürme ve 1 interception da yaptı. Dönemin en iyi çaylak savunmacısı ödülünü alan Bosa, Chiefs oyun kurucusu Patrick Mahomes’un en çok zorlanacağı savunmacı olabilir.
THY DE REKLAM VERECEK
Üstün Bowl, saha içinde oynanan oyunların yanı sıra, yayınlanan reklamlarla da gündeme geliyor.
Muhteşem Bowl’un yayıncı kuruluşu Fox’a nazaran, bu yılki yayın sırasında 30 saniyelik bir spotun maliyeti 5 milyon dolar ile 5.6 milyon dolar ortasında değişiyor. Bu nedenle reklamlara yapılan finansal yatırım kıymetli ve riskleri yüksek. Bu emelle birçok reklamveren, reklama giren gün ve haftalarda, reklamlarını ve hatta onlar için fragmanlarını yayınladı.
Türk Hava Yolları da, son yıllarda olduğu üzere, 54. Üstün Bowl’a reklam verecek. THY’nin Youtube sayfasında yayınlanan fragmanda, geçmişten ve günümüzden manzaraların yer aldığı ve bu imgeler eşliğinde yapılan geri sayım sonrasında, “51 yıl sonra yine havalanma zamanı!” ile Harika Bowl tarihinin verildiği bir fragman paylaşıldı.
SHAKIRA VE J. LO NEFESLERİ KESECEK
Harika Bowl’da en çok konuşulan bahislerden biri de devre ortası konserleridir. Daha evvel Michael Jackson, Lady Gaga, Prince üzere ünlü isimlerin sahne aldığı Harika Bowl’un devre ortasında bu yıl Shakira ve Jennifer Lopez tıpkı sahneyi paylaşacak. 2000’lere damgasını vurmuş bu iki ismin nasıl bir performans sergileyeceği merakla bekleniyor.
AMERİKAN FUTBOLU NASIL OYNANIR?
Bilhassa Muhteşem Bowl ile ABD’de hayatı durduran, Türkiye’de de 30 yıldan fazla müddettir oynanan ve her geçen gün ilginin arttığı Amerikan futbolu nasıl oynanır? İşte karşılığı:
Amerikan futbolu yahut Türkiye’deki bir diğer deyişle muhafazalı futbol maçları, uzunluğu 120 yard (110 m) ve eni 53 yard (48 m) olan çim alanlarda oynanır. Alandaki çizgiler sayı çizgilerinin ortasında olmakla birlikte sayı çizgileri ile saha sonu çizgisi ortasında 10 yard (9,1 m) bulunur. Ekseriyetle bildiğimiz yuvarlak toplardan farklı olan muhafazalı futbol topunun, ABD ölçüleriyle 1 foot (1 ayak) olmasından ötürü, ABD’de futbol denilmektedir.
TÜRKİYE’DE ISMI NEDEN MUHAFAZALI FUTBOL?
Türkiye’de Amerikan futboluna muhafazalı futbol denilmesinin sebebi de, temasa dayalı sert bir spor olduğu için, oyuncuları koruyan ekipmanlardan kaynaklıdır. Her oyuncunun başlarında içi koruyuculu kask ve kaska bağlı dişlik, formanın içinde omuzları ve bedeni koruyan shoulder pad, alta giyilen pantolonun içine de bacakları ve dizleri koruyan padler vardır. Oyuncuların giydikleri ayakkabılar da, çim alana uygun kramponlardır.
MÜDDET VE DURAKSAMALAR
Amerikan futbolunda müddet ve duraksamalar, tıpkı NBA ve Avrupa basketbolundaki üzere değişiklik göstermektedir. NFL ve Kolej Ligi’nde (NCAA) 15’er dakikadan oluşan 4 çeyrek, liselerde ise 12’şer dakikadan 4 çeyrek oynanmaktadır. Avrupa’daki Amerikan futbolunda, mühlet bakımından lise müddetleri geçerlidir. Amerikan futbolunda da basketbola misal çeyrek ortaları ve devre ortası vardır.
Müsabaka öncesinde grup kaptanları sahanın ortasına gelir. Yazı-tura atışı sonrasında santrayı (kick off) yapacak kadro ve atak edilecek istikametler belirlenir. Santrayı yapacak ekip, kendi yarı alanının 35 yard çizgisinden topa vurur ve karşılaşma başlar. Santrayı yapan kadro, dönüşün tamamlanmasından sonra savunmada, santra dönüşünü yapan grup atakta başlar.
Şayet santra, gol bölgesini aşarsa, atak grubu, serisine kendi yarı alanının 25 yard çizgisinden başlar.
Müsabakada ikinci ve dördüncü çeyrek başları, evvelki çeyrekte hangi grup hamlede ise, o grubun yarım kalan atak serisi ile devam eder. Üçüncü çeyrek ise, birinci çeyrekte santra dönüşünü yapan grubun santrasıyla başlar.
Her şeye karşın oyun müddetleri duraksama, oyun ortaları ve karar mühletleri üzere gecikmelerden ötürü uzar ve ortala bir NFL maçının mühleti 3 saatten biraz uzundur. Oyun vakti ise bir oyun saati yardımıyla tutulur. Birebir biçimde bu saat, hakemlerin kararlarına nazaran, duraksamalara nazaran ve saati etkileyecek durumlara nazaran bir operatör tarafından yönetim edilir. Bu saatten farklı olarak bir de hak müddeti saati bulunur ve bu saat duraksama vakitlerini sonlandıran süreyi gösterir. Şayet oyuna başlanamadan bu hak mühleti biterse, hamle ekibi gecikmeden dolayı ceza alır. Bu müddet profesyonel ve kolej futbolunda 40 saniye, lise futbolunda ise 25 saniyedir. Lakin hakemler, gerektiği takdirde müddete ekleme ya da çıkarma yapabilirler.
PUAN SİSİTEMİ
Amerikan futbolunda 5 farklı puan alma biçimi vardır.
Touchdown: Bir atak grubunun alabileceği en yüksek puandır ve ana gayesidir. Şayet bir ekip, muhakkak biçimlerde, topu kendi denetiminde rakip gol bölgesine (endzone) sokarsa, buna touchdown denir ve gruplar touchdowndan 6 sayı kazanır. Savunma grupları da, topun kendi denetimine geçmesi sonrasında touchdown yapabilir.
PAT (Point After Touchdown): Kadrolar, 6 sayılık touchdown sonrasında iki farklı ekstra seçeneğe masraf. Bunlardan biri, özel ekip konumu oyuncusu kicker (vuruşçu) tarafından, atılan PAT’tir. Türkçe ekstra gol de denilebilir. İsabet kaydedilirse, 1 puan kıymetindedir.
2 Point Conversion (2 Puanlık Sayı): Touchdown sonrası bir başka ekstra sayı seçeneği de 2 puanlık sayı oyunudur. Hamle grubu alanda kalır ve rakip yarı alanının 2 yard çizgisinden başlayan oyunu gol bölgesinde tamamlarsa, touchdown yapan kadro, toplamda 8 sayılık bir performans göstermiş olur.
Field Goal (Alan Golü): Şayet bir kadro, belirli bir aralıkta son hakkına gelmiş ve touchdown için risk almak istemiyorsa, alan golüne başvurur. Alan golü, hangi aralık uzaklıktan olursa olsun, isabetli olması takdirde 3 puan kıymetindedir.
Safety Sayısı: Safety sayısı, yalnızca savunma ekiplerinin yapabileceği bir sayıdır. Savunma grubu, topun atak kadrosu denetiminde olduğu durumda, rakibi topla birlikte, atağın gol bölgesine düşürür yahut durdurursa 2 sayı kazanır ve bir sonraki atak hakkı da safety yapan ekibe geçer. Ayrıyeten, bir atak oyuncusu, topun kendi denetiminde olmasına rağmen, rastgele bir müdahale olmaksızın düşerse de safety sayısı olur.
NASIL ATAK EDİLİR?
Her bir ekibin dönüş sonrası durdurulduğu yerde yahut touchback (Santra yahut degaj sonrası topun gol bölgesini aşması sonrası) akabinde belirli başlangıç çizgisinden itibaren, toplamda 4 hamle hakkına sahiptir. Oyun içindeki cezalar haricinde bir hamle ekibi, hakkını tazeleyebilmesi için en az 10 yard arayı geçmek zorundadır.
Hamle hakkı ve geçilmesi gereken aralıklar, “1 ve 10, 2 ve 7, 3 ve 4” halinde belirtilir. Örneğin 2 ve 7 deniyorsa, hamle kadrosu ikinci hakkını kullanır ve atak hakkını tazeleyebilmesi için en az 7 yard arayı geçmesi zorundadır.
Şayet bir atak kadrosu, 4. ve son hakkında sayı bulamayacak arada ise, riske girmemek için özel gruplardan punt (degaj) grubunu sürer. Punter (degajcı) topu olabildiğince uzak araya gerçek atar ve rakip kadroya teslim eder. Şayet bu cins bir durumda degaj yerine son hakta da hamle oynanırsa ve bu atakta gereken uzaklığa ulaşılamazsa, turnover on downs; yani hak bitiminden top kaybı olur ve atak sırası rakibe geçer.
Şayet bir kadro, 2 ve 7 oynuyorsa ve bu atakta 7 yarddan daha fazla ara kazandıysa, hamlenin noktalandığı yerden itibaren 1 ve 10 oynanmaya başlar. Şayet bir atak grubu son 10 yarda girdiyse, arasının kıymeti olmadan hak ve gol olarak yorumlanır. Örneğin, hamle grubu 1. hakkını rakip yarı alanının 7 yard çizgisinden kullanacak; bu 1 ve gol diye tabir edilir.
ÖRNEK
Mavi renkli ok, hamle tarafını temsil etmektedir. Mavi çizgi, atağın başladığı yer ve kırmızı çizgi de atağın tazelenmesi için ulaşılması gereken çizgi olarak nitelendirelim. Diyelim ki, burada hamle grubunun kendi yarı alanının 35 yard çizgisinden ikinci hamle hakkını oynadığını ve hakkını tazelemesi için 43 yard çizgisine ulaşması gerektiğini; yani en az 8 yard ilerlemesi gerektiğini görüyoruz. Bu durum, 2 ve 8 formunda tabir edilir.
KADROLAR NASIL OLUR? KONUMLAR NELERDİR?
Amerikan futbolunda, her bir kadronun 3 farklı grubu vardır. Bunlar atak grubu, savunma kadrosu ve özel gruplardır.
ATAK KADROSUNDAKI DURUMLAR VE VAZIFELERI
NFL’deki birinci ve tek Türk oyuncu Tunç Birincinin (Pittsburgh Steelers gardı #62)
Hamle sınırı oyuncuları: Alanda 2 ofansif tackle (hücum müdahalesi), ofansif gard ve center (merkez) oyuncudan oluşur. Bu oyuncuların ana vazifeleri, topu ileriye taşıyacak oyuncuların daha rahat atak etmesi için savunmaya blok yapmalarıdır. Atak çizgisi, koşu oyunlarında, hamlede koşacak oyunculara, savunma çizgisindeki oyuncuları engelleyerek koridorlar oluşturur; pas oyunlarında da oyun kurucuyu daha iyi pas atması için rakip savunmadan korur. Atak sınırı oyuncularının rakamsal istatistik kaydetmesi bir oldukça ender görülür. Merkez oyuncu haricinde, atak sınırı oyuncularının topla işi pek fazla olmaz. Bu oyuncular, fizikî olarak iri bir yapıya sahiptir.
Ofansif tackle (Hücum müdahalesi): Biri sağda, biri solda olmak üzere, atak sınırının en uç noktasında bulunur. Vazifeleri, koşu ve pas oyunlarında, savunmaya blok yapmaktır. Fizikî olarak hamle sınırındaki en uzun uzunluklu oyunculardır. Ayrıyeten, 1980’li yıllarda Pittsburgh Steelers forması giymiş, NFL’deki birinci ve tek Türk oyuncu Tunç Birincinin de bir hamle müdahalesi oyuncusuydu.
NFL’den öne çıkan hamle müdahalesi oyuncuları: David Bakhtiari (Green Bay Packers), Eric Fisher (Kansas City Chiefs), Laremy Tunsil (Houston Texans), Lane Johnson (Philadelphia Eagles)
Ofansif gard: Biri sağda, biri solda olmak üzere, hamle müdahalesi ile merkez oyuncunun ortasında yer alır. Birtakım oyunlarda gard bloklama işini direkt yapmak yerine, top taşıyıcısını korumak ismine bekler ya da oyun kurucu için perdeleme yapar. Gardlar, uzunluk olarak hamle müdahalelerinden kısa, merkez oyuncudan uzundur.
NFL’den öne çıkan gardlar: Marshall Yanda (Baltimore Ravens), David DeCastro (Pittsburgh Steelers), Quenton Nelson (Indianapolis Colts), Shaq Mason (New England Patriots)
Center (Merkez): Atak çizgisinde topla işi olan oyuncudur. Ismi üzerinde, sınırın en ortasında yer alır ve topu bacaklarının ortasından oyun kurucuya çıkarır. Merkez oyuncunun topu oyun kurucuya çıkarma sürecine snap denir. Snap sonrasında merkez oyuncunun işi, öteki atak çizgisi oyuncularıyla birebirdir.
NFL’den öne çıkan merkez oyuncular: Jason Kelce (Philadelphia Eagles), Maurkice Pouncey (Pittsburgh Steelers), Alex Mack (Atlanta Falcons), Matt Paradis (Carolina Panthers)
YETENEK KONUMLARI
Hamle çizgisi dışında, hamle grubunda topla oynayan konumlar için yetenek durumları tabiri kullanılır. Bu konumlar quarterback (oyun kurucu), running back, fullback, wide receiver ve tight enddir.
Drew Brees (New Orleans Saints oyun kurucusu)
Quarterback (Oyun kurucu): Quarterbackler, bir hamle ekibinin beynidir. Oyun kurucular, antrenörlerin direktiflerini ekibe uygulatır yahut kendi inisiyatifinde hamlelere imza atar. Bir hamlenin topu ilerletmesi için, temelde koşu ve pas oyunları kullanılır. Oyun kurucular, topu aldıktan sonra, koşu için topu running backlere teslim eder ve pas oyunlarında da topu alacak oyunculara pas atar. Ayrıyeten bir oyun kurucu, topu aldıktan sonra kendi de koşabilir.
NFL’den öne çıkan oyun kurucular: Patrick Mahomes (Kansas City Chiefs), Jimmy Garoppolo (San Francisco 49ers), Tom Brady (New England Patriots), Drew Brees (New Orleans Saints), Aaron Rodgers (Green Bay Packers), Lamar Jackson (Baltimore Ravens), Cam Newton (Carolina Panthers), Russell Wilson (Seattle Seahawks)
Christian McCaffrey (Carolina Panthers running backi)
Running back (Koşucu): Koşucuların alandaki pozisyonları, oynanacak oyuna nazaran, oyun kurucunun ardı yahut yanıdır. Uzun uzunluklu değillerdir; fakat süratli, çevik ve atletik oyunculardır. Asıl maksatları, yapacakları koşularla atağı ilerletmek ve sayılar bulmaktır. Vakit zaman pas opsiyonu da olur.
NFL’den öne çıkan koşucular: Christian McCaffrey (Carolina Panthers), Aaron Jones (Green Bay Packers), Alvin Kamara (New Orleans Saints), Adrian Peterson (Washington Redskins), Derrick Henry (Tennessee Titans), Leonard Fournette (Jacksonville Jaguars) Ezekiel Elliott (Dallas Cowboys), Josh Jacobs (Las Vegas Raiders)
Fullback: Bu konum da koşu endeksli bir durumdur. Fakat fullbackler, running backlere nazaran daha iridir ve opsiyonlara nazaran running backlere koridor açar. Ekseriyetle kısa aralı koşularda tercih edilir.
NFL’den öne çıkan fullbackler: Kyle Juszczyk (San Francisco 49ers), Patrick DiMarco (Buffalo Bills), Andy Janovich (Denver Broncos)
Michael Thomas (New Orleans Saints wide receiverı)
Wide receiver (Açık alıcı): Wide receiverlar, hamle çizgisinin yanlarında yahut biraz gerisinde konumlanır. Açık alıcıların temel misyonu, kendilerine verilen rotaları en iyi halde koşup oyun kurucunun attığı pası yakalamaktır. Açık alıcılar, pası yakaladıktan sonra düşmemişler ise, sayı için ilerleyebilir.
NFL’den öne çıkan açık alıcılar: Michael Thomas (New Orleans Saints), Julian Edelman (New England Patriots), Odell Beckham Jr. (Cleveland Browns), Tyreek Hill (Kansas City Chiefs), Julio Jones (Atlanta Falcons), DeAndre Hopkins (Houston Texans)
Travis Kelce (Kansas City Chiefs tight endi)
Tight end: Tight end durumu, hamle müdahalesi ile açık alıcıların karışımı bir özelliğe sahiptir. Fizikî olarak atak müdahalelerine misal fakat daha atletiktir. Pozisyonları, hamle müdahalelerinin yanıdır. İç alıcı olarak da nitelendirilebilir. Pas oyunlarında, wide receiverlar üzere top alabilir. Koşu oyunlarında ise, bir hamle sınırı oyuncusu üzere savunmaya blok yapar ve koşuculara koridor açar.
NFL’den öne çıkan tight endler: George Kittle (San Francisco 49ers), Travis Kelce (Kansas City Chiefs), Jared Cook (New Orleans Saints), Jimmy Graham (Green Bay Packers), Jason Witten (Dallas Cowboys)
SAVUNMADAKİ KIMI TABIRLER
Savunma ekiplerini incelemeden evvel, birtakım savunma tabirlerini bilmekte yarar var. Zira durumların misyonları, bu tabirler üzerinden gelişmiştir.
Tackle (Müdahale): İngilizce tackle olarak belirtilen müdahaleler, rakip hücumcunun yasal bir biçimde düşürülmesi ve durdurması sonrasında kayda geçer. Şayet bir savunmacı, müdahale sonrasında uzaklık kaybettirmişse, buna tackle for loss; yani müdahalede aralık kaybettirme denir.
Sack: Sack de bir tıp müdahaledir. Lakin tackledan farkı, yalnızca oyun kurucuya yapılır. Şayet bir oyun kurucu, koşu yahut pas hareketine geçmeden, savunmacı yahut savunmacılar tarafından düşürülürse, buna sack denir. Ayrıyeten, bir müdahalenin sack olması için, oyun kurucunun, hamlenin başlangıç noktası yahut daha gerisinde düşürülmesi gerekir.
Interception (Pas çalma): Şayet bir savunmacı, pas oyununda oyun kurucunun attığı topu yakalarsa, buna interception denir. Türkçe pas çalma olarak da denilebilir. Bir savunmacı, pası yakaladıktan sonra düşmediyse, touchdown için koşabilir. ABD’de, interception dönüşünde yapılan touchdownlara pick 6 tabirini kullanır.
Fumble: Ataktan, savunmadan ya da özel kadro oyuncusunun top denetim kaybına fumble denir.
Forced Fumble: Şayet bir savunmacı, rakip hücumcunun tuttuğu yahut taşıdığı topu düşürmeyi başarırsa, bu durum fumble yapmaya zorlamadır. Top denetimini kaybettirme diye de nitelendirilebilir.
Fumble Recover: Fumble sonrası yere düşen topu almaktır. Hamle oyuncusu alırsa, bu atağın topu kazanması manasına gelir; atak serisi devam eder. Savunma kadrosu alırsa da, savunma yapan grup atak hakkını alır. Şayet bir oyuncu, fumble sonrasında dirsekleri ve dizleri yere değmeden topu alırsa, koşmaya devam edebilir ve touchdown da yapabilir.
SAVUNMA KADROSUNDAKI DURUMLAR VE VAZIFELERI
Savunma ekipleri temelde savunma sınırı, linebackerlar (çizgi arkası) ve secondaryler (ikincil) tarafından oluşmaktadır.
Aaron Donald (Los Angeles Rams defansif tackle oyuncusu)
Savunma çizgisi: Savunma çizgisinde yer alan oyuncular, atak sınırının tam karşısında yer alır. Formasyonlara nazaran dörtlü yahut üçlü savunma çizgisi vardır. Savunma çizgisini, kenarlardan yer alan defansif end (savunma ucu) ve iç kısımda defansif tackle (savunma müdahalesi) konumları oluşturur. Üçlü savunma çizgisinde ise defansif tackle yerine, ortada nose tackle (burun müdahalesi) bulunur. Bu oyuncuların ana maksadı, en berbat ihtimalde kısa aralık müsaadeleri vermek ve oyun kurucuyu sacklemektir.
NFL’den öne çıkan savunma uçları: Ndamukong Suh (Tampa Bay Buccaneers) Nick Bosa (San Francisco 49ers), Joey Bosa (Los Angeles Chargers), J.J. Watt (Houston Texans), Jadeveon Clowney (Seattle Seahawks), Calais Campbell (Jacksonville Jaguars), DeMarcus Lawrence (Dallas Cowboys), Cam Jordan (New Orleans Saints)
NFL’den öne çıkan savunma müdahaleleri: Aaron Donald (Los Angeles Rams), Fletcher Cox (Philadelphia Eagles), DeForest Buckner (San Francisco 49ers), Chris Jones (Kansas City Chiefs), Geno Atkins (Cincinnati Bengals)
Von Miller (Denver Broncos linebackerı)
Linebackerlar (Çizgi arkaları): Formasyonlara nazaran 2, 3 yahut 4 şahıstan oluşan linebackerlar, savunmanın tam ortasında yer alır. Linebackerlar, iç ve dış olmak üzere ikiye ayrılır.
NFL’den öne çıkan linebackerlar: Von Miller (Denver Broncos), Za’Darius Smith (Green Bay Packers), Chandler Jones (Arizona Cardinals), Kyle Van Noy (New England Patriots), T.J. Watt (Pittsburgh Steelers) Bobby Wagner (Seattle Seahawks), Khalil Mack (Chicago Bears)
Stephon Gilmore (New England Patriots cornerbacki)
Secondaryler (İkinciller): Fizikî olarak çevik ve atletik olan oyunculardır. Formasyonlara nazaran 4 yahut 5 secondary alanda yer alır. İkinciller, cornerback (köşe bek) ve safety (güvenlik) konumları olarak ikiye ayrılır. Cornerbackler, ismi üstünde, sahanın köşelerinde yer alır ve top alıcılara karşı savunma yapar. Safetyler ise, savunmanın en ardında yer alır ve büyük bir savunma bilgisine sahiptirler. Atakta neler olabileceğini gözlemleyebilirler ve çoğunlukla alan savunması yaparak atağın attığı topu yakalamaya çalışırlar.
NFL’den öne çıkan cornerbackler: Jalen Ramsey (Los Angeles Rams), Richard Sherman (San Francisco 49ers), Donte ‘Action’ Jackson (Carolina Panthers), Stephon Gİlmore (New England Patriots), Marcus Peters (Baltimore Ravens),
NFL’den öne çıkan safetyler: Malcolm Jenkins (Philadelphia Eagles), Jamal Adams (New York Jets), Devin McCourty (New England Patriots), Tyrann Mathieu (Kansas City Chiefs), Daniel Sorensen (Kansas City Chiefs), Harrison Smith (Minnesota Vikings)
ÖZEL KADRO
Wil Lutz (New Orleans Saints kickerı #3)
Özel kadrolar, santra ve degajlarda, touchdown sonrası ekstra golde yer alır. Özel gruplarda yer alan oyuncular, atak ve savunmadaki çeşitli konumlardan oluşmakla birlikte, yapılacak atılıma nazaran farklı konumları bulundurur. Bunlar kicker (vuruşçu), punter (degajcı), kick ve punt returnerlar; yani dönüş koşucularıdır. Kickerlar, touchdown sonrasında ekstra gol ve alan gollerini atmakla birlikte, devre başlarında ve sayılar sonrasında santrayı yapan oyunculardır. Punterlar, yaptıkları degajlarla topu rakibe teslim eder. Returnerlar ise, genelde wide receiver, running back yahut secondarylerden seçilip, grubunun daha ilerinden atağa başlamasını sağlamak için dönüş koşularını yapar.
Ajansspor