Federasyon özerkliğini, kulüp bağımsızlığını kaybedecek

Hüseyin KARAAHMETOĞLU

Spor Kulüpleri Ve Spor Federasyonları Kanunu Ve Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’nı incelediğimde bu tasarı da tıpkı 6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’daki aceleciliği görüyorum.

Bu tasarıyı incelerken gözümün önüne 2015’te yazığım 6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair kitabımdaki tespitler geldi. Bugün gelinen noktada 6222, spor ailesinin ilgisini çekmekten uzak bir yasaya dönüştü.

Yeni tasarı sporumuz için büyük değere sahip ve büyük kısmında yapılan tespitler de hakikat. Lakin gereksinimleri tam manasıyla karşılamıyor. Çabuk edilmiş ve muhakkak bireylerden görüş alınmış. Birçok husus farklı kanunlarla çelişen kararlar içeriyor. Daha ilginci birkaç unsurun farklı unsurlara yaptığı atıflarda yanılgılar var.

TFF’ye müdahale yolu açılacak

Bu tasarı bu haliyle yasalaşırsa, 6222’deki üzere yalnızca belli bir olaya yahut muhakkak bir vakitte uygulanıp kanunların çöplüğünde yerini alacağını üzülerek görebiliyorum.

Tasarı kulüp yöneticiliği gerçeğinden bihaber. Spor ailesinin fertlerinin ve bilhassa aktif yöneticilerin görüşleri alınması lazımdı. Umarım kanunlaşma evresinde bu eksiklik giderilir. TFF Lideri Nihat Özdemir ve kimi kulüp liderleri da tasarıda değerli ıstırapların olduğunu lisana getirdi.

Tasarı bu haliyle yasallaşırsa özerk spor federasyonlarıyla yarı özek yahut bakanlığa bağlı federasyonlar ortasındaki ayırım kalkacak. Bu da en başta Türkiye Futbol Federasyonu’na (TFF) müdahale demek. Bu da TFF ile FIFA ve UEFA ortasında önemli ıstıraplara neden olur. Bu algıyıya mahal verecek düzenlemeden kaçınılması lazım.

Bakanlık idari yapıya çok müdahil

Tasarıyla Gençlik ve Spor Bakanlığı, kulüpleri mali açıdan çok tartıyla idari olarak kontrolüne alıyor. Halbuki temel muhtaçlık kulüplerin mali yapılarındaki bozukluğun önüne geçtmektir ve yasa talebi de bundan ötürüydü. Hasebiyle yasa, mali kontrolü öne çıkartmalıdır. İdari açıdan önerilen kriterler sonrası istenilen nitelikte yönetici bulunması kolay olmayacaktır. Tersine kulüpleri batıran, reklam peşinde koşan ve amigo üzere davranmaya devam eden yönetici tipi ortaya çıkabilir.

Tasarıda, Türk Ticaret Kanunu’na (TCK) nazaran kurulan, halka arz edilen yahut edilmeyen spor anonim şirketlerinin Dernekler Kanunu’na nazaran kurulan spor kulüpleri ortasında bir ayrım yok. Her iki yapının da bir bütünlük içinde değerlendirmeye alınması, ikili yapıya sahip kulüplerin idaresi ile seçimine kadar her şeyin birbirine karışmasına yol açacak. Ayrıyeten tasarının 12. hususunda yer alan kamu faydasına faaliyet gösteren spor kulüpleri ile öbür spor kulüpleri ortasında var olan muhakkak imtiyazların eşit bir duruma sokulması gerekirdi.

İdarelere müdahale izlenimi oluşuyor

Tasarıda kamu faydasına faaliyet gösteren spor kulüplerine en az üçü olimpik, paralimpik yahut deaflimpik branş olmak üzere, altı kısımda faaliyette bulunmak koşulunun konulması gerçek. Ancak bu kısımlara ayrılan bütçenin ne oranda masraf edilmesi gerektiği de belirtilmeli.

Hatta ve hatta kamu faydasına çalışan spor kulüplerinin tarifinde yer alan faaliyetlerinin yalnızca kulüplere imtiyaz sağlanması değil, kendilerine bu hakla verilen imtiyazların sıkı bir kontrole alınacağı da yer almalı.

Tasarı, spor kulüplerinde idare konseylerine bir müdahale izlenimi veriyor. Kulüp idarelerine bağımsız üye yerleştirmenin Dernekler Yasası’na uygun olarak nasıl yapılacağı net biçimde belirlenmelidir.

Tasarının 5. unsurunun 3. bendinde idareye seçilenlerle ilgili bilgi ve buna ait dokümanların bakanlığa gönderileceği belirtiliyor. Seçilenlerin mal beyanı bildirimi de dokümanlar içerisinde yer almalı.

Ceza şartında 5 yıl hudut olmamalı

Tasarının 5. hususunun 4. bendinde yönetici olamayacaklarla ilgili kısıtlamalar daha net ortaya konulmalı. Seçilecek yöneticilerin son 5 yıl içinde aldığı cezaların toplamı değil, daha evvel misyon yaptığı süreçte aldığı cezalar da zamanaşımına uğramaksızın değerlendirmeye alınmalı.

Hatta bu cezaların kontrolünün bir merkezde toplanması ve tüm spor kulüplerinin faal olarak daha evvel verilen cezalar konusunda yazılı bilgilerine başvurulmalı.

6. unsurdaki spor kulüplerine üye olma hakları, birçok spor kulübünde makul kişi yahut kurumlara imtiyaz verilmesinin önüne geçecek biçimde tanınlanlanmalı.

Birleşen kulüp kent değiştirmemeli

8. unsurdaki birleşme ile ilgili açıklamalarda; 1. bentte yer alan spor kulübünün bir öteki spor kulübüyle birleşmesinde, oylamaya katılanların en az dörtte üçünün oyu ile alınacak kararla sağlanması öngörülüyor. Bu dörtte üçte, üye sayısının en az 1/10’u oranına tekabül etmesi kaidesi aranmalı.

8. hususun 3. bendindeki birleşmeden kaynaklı sorumluluğun 3 yıl müddetle sınırlanması birçok muvazaalı süreci ortaya çıkaracağından, 3 yıl sonu konulmaması daha yanlışsız olacaktır.

8. hususun 4. bendinde spor kulüplerinin farklı vilayetlerde olmalarına karşın birleşmeleri halinde, vilayet değişikliğinin önüne mahzur konulmalıdır.

Tasarının 13. hususundaki vilayet bazında üst heyet oluşumunda yer alan federasyon yahut konfederasyon kurulmasının, ülke nezdinde bir ayrışmaya yol açabileceği tehlikesi öngörülmelidir.

Kontrol raporu federasyona sunulmalı

Tasarının 14. unsurundaki mali kontrolle ilgili başlıkta, 3 ayda bir yeminli mali müşavir yahut bağımsız denetçilerden alınacak raporun kulüplerin bağlı bulundukları spor federasyonlarının kontrolüne sunmaları kararda yer almalıdır.

Tasarının 15, 16 ve 17. unsurunda birçok hakikat kısım bulunmakta lakin kararın içeriğinde spor kulüpleri ile spor anonim şirketleri hissedarlarına yer verilmektedir. Spor kulüpleri dernekler maddesine nazaran konseyi olduğundan spor anonim şirketlerinden farklı olarak hissedar olmaları mümkün değildir. Spor kulüplerinin, spor anonim şirketlerine hissedar olmalarına ait asılların daha açık bir halde izah edilmesi gerekir. Ayrıyeten spor anonim şirketleri hakkındaki kısıtlamanın spor kulüpleri alanına da kaydırılması gerekir.

Borçlanma kriteri belirlenmeli

Üçüncü kısımda yer alan mali kararlar ile ilgili sözler, içeriğindeki kararların birçoğunun yerinde olduğu ancak kulüplerin yapısında muaccel yahut müeccel borç ve alacakların bir bütün olarak kıymetlendirilerek, borçlanma kriterleri belirlenmelidir.

Çünkü bir cari yılın içerisinde borç ertelemenin bütçeye yansımasının kelam konusu olamayacağından, borçlanmaya temel alınacak ölçünün fazla olabileceği tehlikesi kelam konusu olabilecektir.

Yeniden yardım formları başlığı içinde yer alan 23. hususta belediyelerin spor kulüplerine yapacakları yardımların engellenmesi, Belediyeler Kanunu’na zıt düşmektedir. Aslında sıkıntı koşullar altında gayret eden alt lig ekiplerinin kaynak bulmadaki badirelerinin bir nebze olsun deva olan belediye katkılarının yok olması, birçok mağduriyete yol açacaktır.

Genel heyet bağlamaz unsuru ıstırap

Tasarının 24. hususunda kulüplerle ilgili açılacak davalarda bakanlığın yahut ilgili spor kulüplerinin feri müdahil olmaları geçmişte de mümkün olmakla birlikte, bir mecburilik haline getirilmesi hakikat bir yaklaşımdır. Lakin spor kulüpleri ile spor anonim şirketlerinin genel heyetlerince ibra edilmiş olmasına karşın, bakanlığın ve spor federasyonları açısından bir bağlayıcılığı olmadığı halindeki karar kusurludur. Bu karar özerk federasyonların, bağlı bulunduğu memleketler arası federasyonlar nezdinde kasvet yaşamasına neden olur.

Tasarıda yer alan genel konseylerle ilgili kısımda mali genel şuranın 2 yılda bir yapılması yer almaktadır. Lakin mali kontrolün 1 yıl formunda sonlandırılmasında bir uyumsuzluk olabileceği üzere, kulüplerin mali genel heyetinin 2 yılda bir yapılması ile bütçelerin 2 yıllık olması, borçlanma oranında kasvete yol açabilir. Bu durum kimi kulüplere Bakanlar Şurası tarafından sağlanan imtiyazlara da alışılmamış olacaktır.

Tasarıdaki spor federasyonlarının tüm gelirlerinin her türlü vergi, fotoğraf ve harçlardan muaf olması gerçek. Bu bahisteki ayrımın nasıl olması gerektiği ise netleştirilmeli.

Kontrolü bakanlık yapmamalı

Spor federasyonlarının lider ve idare heyeti üyelerinin kasıt yahut ihmalden kaynaklı zararlarından sorumluluğuna ait kontrolünün bağımsız denetçilerin raporları ile belirlenmelidir. Bakanlık denetçilerinin bu mevzularda tek yetkili olması önemli bir düşünceler doğurur.

Tasarının dördüncü kısmında yer alan tahkim konseyleri ile ilgili açıklamaların öncelikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararları ile uyumlu bir hale getirilmesi gerekir.

Tahkime devlet mumuru atanamaz

Halihazırda özerk ve özerk olmayan federasyonların tahkim konseyleri farklı. Lakin yeni kanunda tüm federasyonlara başka farklı ve bağımsız formda seçilen tahkim heyetleri ve disiplin heyetleri öngörülmeli. Tasarı özerk olmayan federasyonların tahkim heyetlerine devlet memuru atamasına imkan tanıyor. Bu durum Devlet Memurları Kanunu’na nazaran sakıncalıdır. Bilindiği üzere devlet memurlarının ikinci bir işte çalışamayacakları ve ikinci bir maaş alamayacakları temeldir.

Tasarının 59. unsurunda atıf yapılan hususun 51. husus değil, 52. husus olması gerekir. Bu maddi bir kusurdur ve düzeltilmelidir.

Tasarıdaki TFF Tahkim Heyeti ile ilgili unsur, AİHM’de verilen karara ahengin olup olmadığı noktasında kilitleniyor. Bilindiği üzere tahkim konseyinin atama ile değil, seçimle iş başına geleceği ve idarenin müdahalesinin bu istikameti ile engellenmesi yolu tercih edilmektedir. Bu istikamette TFF’nin özerk yapısındaki statü değişikliğini yapması ve AİHM kararına uygun hale dönüşmesi daha isabetli olacaktır.

İki devir başkanlık sonu Anayasa’ya muhalif

Tekrar tasarıda spor federasyonlarında mevcut lider yahut eski liderlerin en fazla iki periyot başkanlık yapabilecekleri biçimindeki karar, Anayasa Mahkemesi’nin bu istikamette verdiği karara karşıttır. Bu hususun farklı bir söz ile aşılması sağlanmalıdır. Tasarı bu haliyle 6222 ile birebir mukadderatı paylaşır.

Sonuç olarak; hazırlanan bu tasarı genel sınırlarıyla hakikat ancak yetersiz ve önemli eksiklikler de barındırıyor. Bu yüzden de uygulama istikametinden daha evvel çıkarılan 6222 sayılı yasanın akıbetine uğrayabilir. Tasarı bu haliyle Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın, spor federasyonları üzerinde güçlü bir denetim ve baskıya yol açabilecek.

Bu tasarıya spor ailesinin tümünün görüşlerinin yansımadığı aşikar. Şayet yansıdığı sav ediliyorsa da o vakit spor ailesi yasa hazırlığı için çok fazla bir katkı sunmamış. Tasarıyı hazırlayanlar, tüm güç ve idaresi bakanlığa ihale etmiş durumda. Bu da hukuk devleti açısından ileride sakıncaların doğmasına neden olacak. Bir çok değişiklik yapılması şimdiden kaçınılmaz.