Mert ELAM-AJANSSPOR
İngiltere Federasyon Kupası’nda (FA Kupası) hafta sonu oynanan üçüncü tıp maçlarının akabinde dördüncü çeşit (son 32) eşleşmeleri aşikâr oldu. Peter Crouch’un katıldığı kura çekiminde Premier Lig takımlarının haricinde Cheltenham, Crawley Town, Barnsley, Chorley, Wycombe üzere 17 alt lig grubu yer aldı. Kura çekiminde ne olsa beğenirsiniz? İngiltere’nin en çok şampiyonluk yaşayan iki ekibi, bu dönemin puan tablosunda da birinci iki sırada yer alan Liverpool ile Manchester United birbirlerine rakip oldular.
Anlaşılan İngilizler bu işi bilmiyor. Halbuki bizi örnek alsalar, seri başı sistemini getirip, üstüne bir de maçları seri başı grupların alanlarında oynatsalar hiç bu türlü bir tabloyla karşılaşırlar mıydı? Yazık. Bir de kendilerini dünyanın en iyi ligi diye tanıtıyorlar. Olacak iş değil.
Yeteri kadar gülüp eğlendiysek yavaştan asıl mevzuya geçiş yapalım.
Ziraat Türkiye Kupası’nda mevcut statü favorileri kayırıp onların yarı final/finale kadar problemsiz bir halde ilerlemeleri üzerine heyeti. Yayıncı kuruluşun gayesi en çok şampiyonluk yaşayan ekiplerin (Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş, Trabzonspor) yarı finalde karşı karşıya gelmesi. Hatta en çok Galatasaray-Fenerbahçe finalini istediklerini iddia etmek güç değil.
Pekala istedikleri senaryo şu ana kadar kaç defa gerçekleşti? Ya da ezeli rakipler en erken hangi cinste birbirilerine rakip oldular? Ben merak ettim ve sizler için araştırdım. (İşbu araştırma 1999-00 dönemi ve sonrasını kapsamaktadır.)
Finallerde yalnızca 5 derbi!
O günden bugüne oynanan 21 kupa döneminde yalnızca 5 final (5/21) derbilere sahne oldu. Bunlardan sonuncusu 2016 yılında geldi. Mesela 2017’de dört büyüklerden hiçbiri finale yükselme başarısı (Başakşehir-Konyaspor finali) gösteremedi.
- 2004-05: Galatasaray – Fenerbahçe
- 2005-06: Fenerbahçe – Beşiktaş
- 2008-09: Fenerbahçe – Beşiktaş
- 2012-13: Fenerbahçe – Trabzonspor
- 2015-16: Galatasaray – Fenerbahçe
Başka cinslerde da durum pek farklı değil!
Pekala dört büyükler kaç sefer yarı finalde karşı karşıya geldiler? Bunun da 5 kere gerçekleştiğini görüyoruz. Sonuncusu ise geçen dönem geldi.
- 2000-01: Galatasaray- Fenerbahçe
- 2004-05: Galatasaray – Trabzonspor
- 2006-07: Fenerbahçe – Beşiktaş
- 2017-18: Fenerbahçe – Beşiktaş
- 2019-20: Fenerbahçe – Trabzonspor
İddia edersiniz ki dört büyüklerin yarı finalden evvel eşleşmeleri pek kolay gerçekleşecek bir durum değil. Çünkü statü buna nazaran ayarlanmış. Lakin burada da birtakım sürpriz sonuçların dört büyükleri çeyrek final ve son 16 tipinde karşı karşıya getirdiğini görüyoruz.
Çeyrek finalde eşleşme sayısı yalnızca 4.
- 1999-00: Galatasaray – Trabzonspor
- 2000-01: Galatasaray – Trabzonspor
- 2005-06: Galatasaray – Fenerbahçe
- 2007-08: Galatasaray – Fenerbahçe
Bu dört eşleşmeden birinci ikisi öbür ikiliden ayrılıyor çünkü Galatasaray ile Trabzonspor bir evvelki tıpta tek maçlı eliminasyon sistemi sonrası üst çeşit bileti alıyorlar. Galatasaray ile Fenerbahçe’nin çeyrek finalde eşleşmeleri ise bir evvelki tıpta yaşanan sürprizler sonucunda geldi. O devirde 5 kadrolu kümeler vardı. (Evet, yanlış duymadınız. 5 kadrolu kümede kadrolar iki içeride, iki dışarıda olmak üzere 4 maç yapıyorlar, birinci ikiler bir üst tipe çıkıyordu.) 2005-06 döneminde Fenerbahçe kümesi Gaziantepspor’un gerisinde ikinci bitirince küme önderlerinden Galatasaray ile eşleşti. 2007-08’de ise bu sefer Galatasaray kümesi Gençlerbirliği’nin gerisinde ikinci bitirip sonraki cinste Fenerbahçe ile eşleşti. Lakin az evvel değindiğimiz üzere, aslında statü bu kadar erken bir tıpta eşleşmelerini öngörmemişti.
Dört büyüklerin son 16 çeşidinde eşleştiği yalnızca 4 dönem var. Lakin bu eşleşmeler de ikiye ayrılıyor. 2016-17 dönemi son 32 cinsinde gruplar dörderli sekiz kümeye dağıtılmışlardı. Fenerbahçe kümesi Gençlerbirliği’nin gerisinde ikinci bitirdiği için küme önderlerinden Beşiktaş ile eşleşmişti.
- 2016-17: Fenerbahçe – Beşiktaş
Öteki üçünde ise son 16 ekip dörderli dört kümeye dağılmışlardı. Ezeli rakipler işte bu kümelerde birbirleriyle eşleştiler.
- 2008-09: Beşiktaş ile Trabzonspor tıpkı kümede
- 2009-10: Galatasaray ile Trabzonspor birebir kümede
- 2010-11: Beşiktaş ile Trabzonspor tıpkı kümede
Bunun da nedeni gruplardan birinin bir evvelki dönemi ligde birinci dördün dışında bitirmiş olmaları. Bu yüzden seri başı olma avantajını kaybetmişlerdi. (2008-09 ve 2010-11 dönemlerinde Trabzonspor, 2009-10 döneminde ise Galatasaray bir evvelki dönemi birinci dörtte bitiremediği için seri başı olamamıştı)
Dörtlü final hiç olmadı!
Statü onları yarı finale çıkarma üzerine konseyi olmasına karşın bu kadroların hepsinin yarı finale çıktığı bir dönem bulunuyor mu? 2000 ve sonrası periyotta bu türlü bir şey yaşanmamış. Yalnızca dört sefer dört büyüklerden üçü yarı finale yükselmişler. (2000-01 -> GS, FB, BJK, 2004-05 -> GS, FB, TS, 2006-07 -> FB, BJK, TS, 2017-18 -> GS, FB, BJK)
Kara dönem: 2013-14(!)
Yayıncı kuruluş için en felaket dönemlerden biri elbet 2013-14 dönemi olmalı. O periyot son 32 çeşidi eşleşmelerinde Fenerbahçe Fethiyespor’a, Beşiktaş Bucaspor’a, Trabzonspor da Balıkesirspor’a elenerek büyük bir hayal kırıklığı yaşamışlardı.
Pekala hiç derbi maça sahne olmayan kaç dönem vardır? Çabucak söyleyeyim. Tam 7 dönem var. (2001-02, 2002-03, 2003-04, 2011-12, 2013-14, 2014-15, 2018-19)
Farkında mısınız, derbi ihtimalini azaltıyorsunuz!
Durumu size kısaca özetlemeye çalıştım. Pekala gelinen noktada kim Türkiye Kupası’nı önemsiyor? Kupa kimin umurunda? Siz statüyü daima değiştirerek (Ama güçlünün yanında olma durumunu koruyarak) kupanın marka bedelini artırdığınızı mı düşünüyorsunuz? Bugün Galatasaray ile Fenerbahçe son 32 cinsinde eşleşse ne kaybedersiniz? Esasen birden fazla vakit ileri çeşitleri göremiyorlar ki. Siz onları finalde karşılaştırma emelini ön planda tutarak aslında müsabaka ihtimallerini azaltıyorsunuz. Mevcut statüde Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş ve Trabzonspor’un yarı finale kadar eşleşmeleri seri başı statüsü nedeniyle kolay gözükmüyor. Yani siz onların karşı karşıya ihtimalini genel olarak yarı final ve finalle sınırlamaya çalışıyorsunuz. Halbuki bırakın seri başı sistemini, son 32 çeşidinde Galatasaray – Beşiktaş, Fenerbahçe – Trabzonspor eşleşmelerini görelim. Ne kaybedersiniz? Bence kaybetmek bir kenara, kazanırsınız.
Yazının girişinde bahsettim, İngiltere FA Kupası son 32 çeşidinde Manchester United ile Liverpool eşleşti. Mesela 2010-11 döneminde son 64 çeşidinde eşleşmiş bu iki ekip. Ne kaybettiler bu eşleşmeyle? Dünyanın sonu mu geldi? Hatta ileriki cinslerde elenme ihtimallerine karşı erkenden eşleştirerek avantaj bile sağlıyorsunuz aslında.
Kupayı cazibeli hale getirebildiniz mi?
Leeds United Teknik Yöneticisi Marcelo Bielsa, son 64 tipinde Crawley ile oynayacakları maç öncesi FA Kupası’nın İngiltere futbolu için ehemmiyetinden bahsetti ve birinci 11’ine de as takımından birçok oyuncuya yer verdi. Bugün İngiltere’de hangi teknik adama sorarsanız sorun misal şeyleri söyleyecektir. Çünkü onlar bir gelenek yarattılar.
Bizde ise gelenek diye bir şeyden bahsetmek mümkün değil. Çünkü yazıda da fark ettiğiniz üzere daima değişen statüler insanların başını karıştırıyor. Büyükleri ne kadar çok kayırmaya çalışırsan çalış kupayı cazibeli hale getiremiyorsunuz işte.
Son kelam…
Pekala tahlil ne? Bir defa öncelikle olmuyorsa, ki olmadığı çok açık, zorlamayacaksınız. Statü dayatmalarıyla bir yere varamıyorsunuz işte. Bunu görmüyor musunuz?
Bu durumu kabullendikten sonra ise yurt dışındaki örneklere (Negatif örneklerden de dersler çıkarabilirsiniz doğal ki) bakıp benzerini bize uyarlayacaksınız. İşte bu kadar kolay.
Ajansspor
