“Beşiktaş, bir menajere verilmedi, işbirliği yaptı”

RÖPORTAJ: Bertan ERMAN-AJANSSPOR

Beşiktaş, basketbol şubesinde bu dönem yeni bir yapılanmaya gitti. Faaliyetlerine son veren Bandırma Basketbol’un altyapısından çok sayıda oyuncuyu bünyesine kattı. Bu oyuncuların büyük çoğunluğu basketbol menajeri Ati Koç’un temsilciliğini yaptığı isimler. Bu da siyah beyazlı toplulukta birtakım tartışmalara neden oldu. Ekibin bir menajerin grubuna dönüştürüldüğü savları var.

Ekip, döneme 6’da sıfır çekti ve küme düşeceğine kesin gözüyle bakıldı. Koç Burak Bıyıktay ile yollar ayrıldı ve şubenin koordinatörü ve tekrar yapılanmanın baş mimarı olarak konumlandırılan Ahmet Kandemir alana indi. Kandemir ile Akatlar’da buluştuk. Ve hem menajer ile nasıl bir mutabakat yapıldığın, Bıyıktay ile yolların neden ayrıldığını, kendisinin neden alana indiğini, kadronun maliyetinin ne kadar olduğunu ve gayelerine dair tüm soruları sorduk. Kandemir, tüm sorularımıza hayli açık cevaplar verdi, kelamını hiç sakınmadı. İşte bu çarpıcı röportaj….

Beşiktaş, basketbolda bu dönem yeni bir yapılanmaya gitti. Dönemin birinci 6 maçını kaybetti. Ve koç Burak Bıyıktay ile yollar ayrıldı. Yerine şubenin sportif koordinatörü olan siz geldiniz. Öncelikle bu tekrar yapılanmadan kelam eder misiniz? Ne yapıyorsunuz?

Biz bunun benzerini 2000 yılında yapmıştık. O yıl yabancısız oynadık. O vakit Türkiye Ligi’nde 3 yabancı oynuyordu. O vakit da antrenör bendim ve biz ligin olağan dönemini 7. bitirdik. Playoff’ta yarı final serisinde kaybettik. Sonra idare değişikliği oldu ve dediler ki, “İki tane sistem var; ya uzun vadede sabırlı bir sistem ya da paran varsa, en iyilerini alıp ekip kurmak.” NBA’de de bu türlü, Avrupa’da da bu türlü, Türkiye’de de bu türlü… NBA birtakım kurallar koyarak monopolü kırmış. Daima Chicago Bulls’un şampiyonluğunu kıracak şeyler yapmış. Nasıl yapmış? Son sıradaki kadroya birinci draft hakkını vermek üzere…

Belirli bir harcama limiti koyarak…Biz geldiğimizde, Beşiktaş’ın son 4 senede harcamış olduğu paranın 25 milyon dolar olduğunu gördük. Bu söylemiş olduğum şey nettir. Buna vergisini, deplasmanı eklenince 40 milyon doları buluyor. Gelir aşikâr. Daima açık veriyor ve bu pek olağan bir şey. Şöyle düşünün ki, 10 milyon dolar geliriniz ve 30 milyon dolar limitli kredi kartınız var ve bir ayda 30 milyon dolarlık harcama yapıyorsunuz. Bir yere kadar takla atarsınız. Bir gün iktisat gerçeğinin önünde kalırsınız. Artık Rusya’da CSKA kimin ekibi? Ordunun ekibi. Rakipleri de polislerin grubu. Bizim rakibimiz kim? Ormanspor. Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Orman GenelMüdürlüğü’nün, senin vergilerinle çıkardığı bir grup. Belediyeler değişik bir problem. İTÜ yıllarca Türk basketbolunun lokomotif ekibi oldu; onlar üniversite grubu. Bahçeşehir de bir okul kadrosu. Temel sorun şu; rol model aldığın yapılanma çok değerli.

Beşiktaş Basketbol Şubesi’nin bu yılki maliyeti nedir?

Biz bu ekibi aldığımızda 1.5 milyon dolarlık bir borçtan ötürü transfer yasağımız vardı. 1 milyon dolar da federasyonda vardı. 6 ay içinde ödenmesi gereken borçlar var. Birtakım kulüplerde lider varlıklı oluyor, borçları kendi cebinden kapatıyor; bu Fenerbahçe’de oluyor. Biz uzun vadeli ve birebir vakitte borçlarımızıda kapatabileceğimiz bir sistem kurduk. Biz FIBA’ya her ay 50 bin dolara yakın para ödüyoruz. Taksitlendiriyoruz vs. Borçları ödediğimizde, bizim şubenin toplam aylık geliri 100 bin dolar. Bu sistemde sonra ne oluyor? Sponsorlar kaçıyor. Sponsor diyor ki, “Aaa sponsor olalım”. Kasım ayında medyada haber çıkıyor, “Beşiktaş’ın antrenörü, parasını alamadığı için ekipten ayrıldı, kimse alana çıkmadı…” Kimse bu türlü bir ortamda para vermek ister mi? İstemez. Sonra bu türlü kaçmaya başladı sponsorlar. Biz de düşündük. Gerekirse daha az oyuncu alırız. Bizim koşullarımız doğrultusunda Fenerbahçe ile Efes ile yarışmak kolay olmuyor. Bundan evvelki devirde de tıpkı şeyler olmuş. Mesela, şampiyon olunan dönemde harcanan para 12 milyon dolar ancak harcayan kim? Liderin babası. Birebir liderin babası, kendi devirlerinde kendi şirketlerini sponsor yaptı, paralar ödeniyor. Ancak öteki bir sponsordan gelen parayı futbola aktarıyor. Şu an erkekler A grup maliyeti 700 bin dolar. Başkaları ile birlikte toplam 1 milyon dolar.

Beşiktaş Basketbol Grubu bir menajeri verildi” argümanları var. Beşiktaş İcra Heyeti Lideri ve Genel Sekreter Mesut Urgancılar da son divan şurasında buna yanıt verdi. İsmi anılan Ati Koç isimli menajerin basketbol piyasasındaki oyuncuların esasen yüzde 80’inin menajerliğini yaptığı söyledi. Ancak kendisiyle yaptıkları projeyi sürdüreceklerini de ekledi. Beşiktaş bir menajerin ekibi mı oldu, nedir bu proje?

Bir menajer ile işbirliği yaptığımız doğrudur. Artık menajere teslim etmek öbür bir şey, iş birliği öteki bir şey. Futboldan örnek verelim; artık siz Beşiktaş’ın lideri olsanız, benim elimde de Maradona var. (Çünkü Türkiye’de futboldan örnek vermeden anlamıyorlar.) “18 yaşında bir Maradona var, ben size getireceğim, 4 sene asgarî paraya oynatacağım. Tek bir şey istiyorum; satışından yüzde 30 pay” desem? Aslında bu oyuncu sizin değil ki. Bu artık makûs bir ticaret mi? Adamın getirdiği oyuncuya ortak olmak diğer bir şey, kendi oyuncunu ortak etmek öteki bir şey. Menajer, Beşiktaş’a bir hizmet sunuyor. Beşiktaş da ona bir hizmet sunuyor. İstersek 10 tane yabancı alabiliriz. Bu türlü bir hakkımız var. Bunu da yapabilirdik lakin her yabancı, bir yerli oyuncunun müddetini alırdı. Biz bu projede hudut koyduk: 3 yabancı. Bunu da esasen aşmadık. Tüm oyuncularda da menajerin kâr hissesi yüzde 30.

Oyuncuya teklif gelirse sizin yahut menajerin satma önceliği var mı?

Satma önceliği diye bir şey yok. Şöyle ki, menajer tek başına oyuncu satamaz. En az 3 yıllık mukavelesi olan oyuncular var. Kulüp, “Ben satmıyorum!” der ve satmaz. Ben satıyorum derse de satamaz. İki tarafın da isteği olmadan bir satış ihtimali yok.

Beşiktaş’ta bir koç değişikliği oldu. Kamuoyunda “Ahmet Kandemir esasen koç olmak istiyordu” spekülasyonları yapıldı. Ne diyeceksiniz?

Bir defa koç değişikliği değil. Ben Beşiktaş’a geldiğimde bilerek koç olmayı istemedim. Zira koçluk yaptığım her ekipte belirli bir yere kadar getirdiğinizde yöneticinin egosuna yenik düşüyorsunuz. Ben de bunu o biçimde aşamadığım için yönetici olayım dedim. Koçun işini kolaylaştırayım dedim. Büyük bir topluluksunuz. 6’da sıfır ile başlayınca taraftarın yansısı büyüyor, yöneticilerde bir güvensizlik başlıyor: “Bu işe biz nereden girdik?” diye düşünüyor. Bunun başta olabileceğini de anlatmıştık esasen.

Pekala Burak Bıyıktay ile yollar neden ayrıldı?

Bizim koç ile yollarımızı ayırmamız, sonuçlardan çok fikir ayrılıklarıydı. Bizim bu ekibi yükseltmemizde belirli bir kurallarımız vardı. Çok ayrıntıya girmek istemiyorum ancak o kurallara uymadı. Mesela oyuncu seçimi ve çalışma tertibi ile ilgili… Her yenilgiden sonra “Bir yabancı daha alalım vs.” diyordu. Başkaları saçma sapan argümanlar. Ben isteseydim, koç olarak geliyordum zati. Burak Bıyıktay ayrıldıktan sonra baskılara karşın ben birinci 2 maçta alana dokunmadım.Herkes biliyor. “Ben istemiyorum” dedim zira. Gerçek olmaz diye. Yaratmış olduğum projenin içinde bunun benim ne kadar isteyip istemediğimi idare esasen biliyor. Herkes bir şeyler diyor. Türkiye burası. Kimin ne dediğine bakarak iş yaparsak, hiç hareket edemeyiz yani.

Gelecekte de koç olarak devam edecek misiniz? Yoksa kenara süreksiz olarak mı geldiniz?

Benim kendi tercihim koç olarak devam etmek değil. Esasen bunu ben lidere da söyledim. Yalnızca bizi bu grupla endeksliyorlar. Ben insanların çok da rolünü çalmak istemiyorum. Şu anki sistemimizde, U-14, U-16, BGL… Şu an bu ligler oynanıyor olsa, biz her kategoride Türkiye şampiyonu oluruz. Olağan ki Türkiye şampiyonu olmak, bizde en iyi oyuncuların olduğu manasına gelmez. Şampiyonluk diğer bir şey, oyuncu kapasitesi diğer bir şey. Bizde mevcut takımdan 3-4 tane oyuncu transfer olabilir, sakatlanabilir… Olaya daima mali açıdan bakmamak lazım. Bu sistemin devamını oluşturacak bir altyapı oluşturduk. Yani bugünkü takım gittiğinde, yerine tıpkı yetenekte bir takım gelecek. Biz bunu oturtmaya çalışıyoruz. İşte bu nedenle yönetici kısmında olmak istedim. Koç olurken yalnızca A kadroya odaklı oluyorsunuz.

Burak Bıyıktay’ın kadroya dair tercihlerindeki yanlışlar neydi?

Koçun yaptığı yanlışlar vardı. Bunların hepsi kendisine söylendi. Karışmak öteki, söylemek öteki. Örnek, bizim kadromuzda 22 yaşında ABD’li bir gard var; Markell Johnson. 10 dakika mühlet alıyordu. 33 yaşındaki Mehmet Yağmur 30 dakika mühlet alıyordu. Kaptan da kadro içinde çok değerli işler yapıyor ancak müddeti o kadar olmaması lazım genç oyuncuların yükselebilmesi için. Bunun üzere birçok şey vardı söylenen. Grupta rekabet ortamını yaratmak… Siz artık futbolda, Metin-Ali-Feyyaz’ı bir ortaya getirip backgroundda 30 dakika oynatıp şampiyon olabilir misiniz? Geçti o günler… Biz o mühlet içinde rekabet ortamını yaratamadık. Bir kadroda her oyuncu, oynayabileceğini hissetmesi lazım. Her oyuncunun oynayamayacağını da hissetmesi lazım. Bu duyguyu yaratamadığınız vakit, kadrosu da yaratamazsınız. Biz antrenörler de yargıçlar kadar adil olmak zorundayız. Mesela, hakimin mahkeme kararına güvenmediğiniz vakit sorguluyorsunuz.

Artık siz antrenör olarak oyuncuya dersiniz ki, “En çok çalışan müddet alır” deyip de bir gün idman yapan oyuncuyu birinci 5 başlattığınız vakit olmuyor. Bu türlü bir ortamda rekabet ortamını sağlayamazsınız ve inanç hissini kaybettirirsiniz. Bu oyunda oyuncuların şunu bilmesi lazım: Oynamayan oyuncunun memnunluğu değerlidir. Oynamayan oyuncu da sisteme güveniyorsa, o vakit büyük bir kadro olabilirsiniz. Oynamayan oyuncu der ki, “Bu benden daha iyi. Hak ediyorlar.” Tekrar futboldan örnek vereceğim. Mesela futbol kadrosunda Rıdvan Yılmaz, genç bir oyuncu ve oynamaya başlıyor. Fakat sonra aldığınız transferi onun yerine koyduğunuzda o inanç ortamını yaratabilir misiniz? Biz koç seçimini yanlış yaptık. Bunu koçun iyi ya da makus olması açısından söylemiyorum. Mesela Obradovic, Avrupa’nın en büyük koçu. Gitsin Afyon’u çalıştırsın. Ne kadar başarabilir? Afyon’un mevcut antrenöründen daha fazla olma başarısı var mı? Zati kimi koçlar kimi kaidelerle geliyor. Bir, “Benim rakamımdan aşağı olmaz. Senin total bütçen bundan aşağıdaysa gelmem” diyor. Esasen Obradovic’in bu biçimde Avrupa’da çalıştıracağı grup sayısı 10’a düşüyor. Onlar o standardın altına düşmüyorlar.

Bir çok liderle çalıştınız. Şu anda da Ahmet Parıltı Çebi yönetimindesiniz. Liderleri kıyaslayabilir misiniz?

Ben Beşiktaş’ta dört tane lider ile çalıştım. Birincisi merhum Süleyman Seba idi. Sonra Serdar Bilgili, Fikret Orman ve Ahmet Işık Çebi. Hepsi birbirinden çok farklı karakterler oldukları üzere, spora bakış açıları da çok farklıydı. Ahmet Lider, kurtuluşun gençlerde olduğuna inanıyor ancak toplum baskısını ne kadar yönetebileceğin de değerli. Artık Beşiktaş’ın futbol kadrosu 10 tane genç oyuncu alsa, basketboldaki üzere modeli futbola uygulasa, ne kadar dayanabilir; o soru işaretidir.

Sizin şu anki yapılanmanız eskinin Eczacıbaşı grubunu hatırlatıyor bize…

Eczacıbaşı’nın son şampiyonluklarında olduğu periyottaki üzere, bu dönem Türkiye’de 2 yabancı oyuncu oynuyor olsun her ekipte, Beşiktaş bu dönem şampiyon olurdu. O efsane Eczacıbaşı örneği üzerinden gidelim: Galatasaray ile oynuyorlar. Galatasaray’da o vakit iki Amerikalı var ve Nihat İziç’i de devşirme yapmışlar. Lider Şakir Eczacıbaşı, maçtan sonra, “Niye yenildiniz bu kadroya?”diye soruyor. “Efendim onlarda 3 yabancı vardı, bizde 2 yabancı” karşılığını alınca, “O vakit Avrupa Şampiyonası maçına gitmeyin! Orada 10 yabancı var!’ diyor. Karar sisteminin vizyonu çok değerli. Yapılan işin gerisinde duracak. Bizde her yerde bir tek adam sistemi var. Orada o adam çok kıymet kazanıyor yani.

Gelecek vaat eden lakin genç ve deneyimsiz bir gruba sahipsiniz. Sizin genel olarak ligde nasıl bir oyun aklıyla gayret etmeniz gerekir?

Genç bir grupta ne olması lazım? Şunlar: Güç olması, atletik ve koşması lazım. Artık 35 yaşındaki bir oyuncu, 40 dakikada siz yüzde 40 tempoda koşarsanız, o da sizinle birlikte rahat rahat koşar. Lakin siz temponuzu yüze 80’e çıkardığınız vakit, o oyuncu lakin 20 dakika koşar.

Çok top çalan bir ekipsiniz birebir vakitte…

Biz oyunu açık alana yaymaya çalışıyoruz. Top çalarak da oluyor, net ribaund alarak da rakip yerleşmeden oluyor. Evvelce hiç süratli atak sayımız yoktu, artık daha çok oldu. Yarı saha oyunları daha çok deneyimlilerin işi oluyor. Daha deneyimli oyuncular, alanda nerede, nasıl duracağını iyi biliyor. Koşular öne çıktığı vakit, yüksek güce sahip olanlar daha etkin oluyor. Doğal, bu yanılgı da yaratabiliyor. Biz bu oyun yapısını oturtmaya çalışıyoruz. Büyükçekmece maçının birinci 6 dakikasında rakip daha yerleşmeden fast break’e çıktık lakin top kaybettik. Onları sayıya çevirsek, maçı daha erkenden koparabilirdik. Mesela Türk Telekom maçında o denli oldu.

Bizim oyun anlayışımız şu; yarı alanda hiç karşılamıyoruz. Tam alanda karşılıyoruz. Müddet 24 saniye. Tam saha baskı yaparak rakibi ne kadaryarı alana geç getirirsen, atak mühletleri o kadar azalıyor. Herkesin durduğu bir yer var, oraya yerleşmeleri zorlanıyor. Müddet azaldıkça, topu aldırmamaya çalışıyoruz. O vakit rakip grup oyunun denetimini kaybediyor. Rakibimizi istediğimiz üzere oynatıyoruz. Lakin biz yarı alanda karşılamış olsak, daha çok müddetleri olacak. Oyuncularımızın genç ve ayaklarının çabuk olmasının avantajını görüyoruz. Topu elden kapmak çok zordur fakat biz atılan pası kapmaya çok çalışıyoruz. Topu elden kaptığınızda faul yapma ihtimaliniz daha çok oluyor. Pas kanallarını yanlışsız kapattığımız vakit, açıları ona nazaran yönlendiriyoruz. Yanlışa zorlamaya çalışıyoruz.

NBA ile Avrupa basketbolunu son olarak kıyaslamanızı isteyeceğiz sizden. Nasıl bir fark var?

NBA, basketbol olarak örnek alınacak bir yer değil. Orada pazarlama mantığıyla hareket ediliyor. Savunmaların çok az olduğu, her grubun yıldızları olduğu bir yer. Avrupa’da daha sert oynanıyor, yardımlaşma var. Ekip müdafaası daha üst seviye. NBA’de o smaçlar olsun, üçlükler olsun… Beşerler daha fazla para kazanmak istiyor. İstikrarsız bütçelere kurulan gruplar, sivrilen oyuncuları daha yüksek ölçüde para vererek kapmak istiyor. Evet, kontratlarla oyuncuları takımda tutabilirsiniz. Ancak değerli olan onu gönülden tutabilir misiniz? Maksadını devam ettirecek biçimde tutabilir misiniz? Orası çok sıkıntı. Bunu başarabilir misiniz diye soruyorsanız, onun yanıtını veremem.